Διονύσιος Σολωμός "Η Φαρμακωμένη"

Διονύσιος Σολωμός

Διονύσιος Σολωμός * "Η Φαρμακωμένη"

Τὰ τραγούδια μοῦ τἄλεγες ὅλα

Τοῦτο μόνο δὲν θέλει τὸ πεῖς,

Τοῦτο μόνο δὲν θέλει τ᾿ ἀκούσεις,

Ἄχ! τὴν πλάκα τοῦ τάφου κρατεῖς.

Ὦ παρθένα! ἂν ἠμπόρειαν οἱ κλάψαις

Πεθαμένου νὰ δώσουν ζωή,

Τόσαις ἔκαμα κλάψαις γιὰ σένα,

Ποὺ θελ᾿ ἔχεις τὴν πρώτη πνοή.

Συφορά! σὲ θυμοῦμ᾿ ἐκαθόσουν

Σ᾿ τὸ πλευρό μου μὲ πρόσωπο ἀχνὸ

«Τί ἔχεις» σοῦ ῾πα καὶ σὺ μ᾿ ἀποκρίθης

«Θὰ πεθάνω, φαρμάκι θὰ πιῶ».

Μὲ σκληρότατο χέρι τὸ πῆρες,

Ὡραία κόρη, κι αὐτὸ τὸ κορμί,

Ποὺ τοῦ ἔπρεπε φόρεμα γάμου,

Πικρὸ σάβανο τώρα φορεῖ.

Τὸ κορμί σου ἐκεῖ μέσα στὸν τάφο

Τὸ στολίζει σεμνὴ παρθενιά,

Τοῦ κακοῦ σὲ ἀδικοῦσεν ὁ κόσμος,

Καὶ σοῦ φώναζε λόγια κακά.

Τέτοια λόγια ἂν ἠμπόρειες ν᾿ ἀκούσεις,

Ὂχ τὸ στόμα σου τ᾿ ἤθελε βγεῖ;

«Τὸ φαρμάκι ποὺ ἐπῆρα, καὶ οἱ πόνοι,

Δὲν ἐστάθηκαν τόσο σκληροί.

Κόσμε ψεύτη! ταὶς κόραις ταὶς μαύραις

κατατρέχεις ὅσο εἶν᾿ ζωνταναίς,

Σκληρὲ κόσμε! καὶ δὲν τοὺς λυπᾶσαι

Τὴν τιμήν, ὅταν εἶναι νεκραίς.

Σώπα, σώπα! θυμήσου πὼς ἔχεις

Θυγατέρα, γυναίκα, ἀδελφή,

Σώπα ἡ μαύρη κοιμᾶται στὸ μνῆμα

καὶ κοιμᾶται παρθένα σεμνή.

Θὰ ξυπνήσει τὴν ὕστερη ἡμέρα,

Εἰς τὸν κόσμον ὀμπρὸς νὰ κριθεῖ,

Καὶ στὸν Πλάστη κινώντας μὲ σέβας

Τὰ λευκά της τὰ χέρια θὰ πεῖ:

«Κοίτα μέσα στὰ σπλάχνα μου, Πλάστη!

τὰ φαρμάκωσα ἀλήθεια ἡ πικρή,

καὶ μοῦ βγῆκε ὂχ τὸ νοῦ μου, Πατέρα

Ποὺ πλασμένα μοῦ τἄχες Ἐσύ.

Ὅμως κοίτα στὰ σπλάχνα μου μέσα,

Ποῦ τὸ κρίμα τοὺς κλαῖνε, καὶ πές,

Πὲς τοῦ κόσμου, ποὺ φώναξε τόσα,

Ἐδῶ μέσα ἂν εἶν᾿ ἄλλες πληγαίς».

Τέτοια ὀμπρὸς εἰς τὸν Πλάστη κινώντας

Τὰ λευκά της τὰ χέρια θὰ πεῖ.

«Σώπα, κόσμε! κοιμᾶται στὸ μνῆμα,

καὶ κοιμᾶται παρθένα σεμνή».

* Ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός γεννήθηκε στις 8 Απριλίου του 1798 στη Ζάκυνθο, ως εξώγαμο τέκνο του κόντε Νικόλαου Σολωμού και της υπηρέτριάς του Αγγελικής Νίκλη.

Σε πολύ μικρή ηλικία έμεινε ορφανός και το 1808 έφυγε για σπουδές στην Ιταλία, με τη συνοδεία του ιταλού δασκάλου του Ρώσση. Επτά χρόνια αργότερα πήρε το απολυτήριο από το Λύκειο της Κρεμόνας και γράφτηκε στο πανεπιστήμιο της Πάβιας, απ' όπου πήρε το πτυχίο της Νομικής. Παράλληλα με τις σπουδές στη νομική, για την οποία ουδέποτε ενδιαφέρθηκε, άρχισε να γράφει στίχους στην ιταλική γλώσσα, ενώ ήρθε σε επαφή με διαπρεπείς φιλοσόφους, φιλολόγους και αξιόλογους εκπροσώπους της λογοτεχνικής κίνησης της εποχής.

Το 1818 επέστρεψε στη Ζάκυνθο, όπου παρέμεινε για δέκα χρόνια. Εκεί άρχισε να γράφει τα πρώτα του αξιόλογα στιχουργήματα στα ελληνικά. Το πρώτο εκτενές ελληνικό ποίημά του και πλέον γνωστό είναι ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν, απόσπασμα του οποίου καθιερώθηκε ως Εθνικός μας Ύμνος. Λίγο αργότερα, συνέθεσε το λυρικό ποίημα Εις τον θάνατο του Λορδ Μπάυρον και ακολούθησαν Η καταστροφή των Ψαρών, Η Φαρμακωμένη, Ο Λάμπρος, Εις Μοναχήν, Ο Κρητικός, Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι, Ο Πορφύρας.

Στα τέλη του 1828 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Κέρκυρα, συνεχίζοντας την ενασχόλησή του με την ποίηση σχεδόν απομονωμένος. Δεν έκανε ούτε ένα ταξίδι στην ελευθερωμένη Ελλάδα, γιατί, όπως υποστηρίζεται, «δεν εσυνηθούσε να θεατρίζει στο εθνικό του φρόνημα αλλά μες το άγιο βήμα της ψυχής».

Στις 3 Φεβρουαρίου του 1849 παρασημοφορήθηκε με το Χρυσό Σταυρό του Σωτήρος, διότι «με την ποίηση του διέγειρε τα αισθήματα του λαού στον αγώνα για εθνική ανεξαρτησία».

Πέθανε στις 9 Φεβρουαρίου του 1857 στην Κέρκυρα, ύστερα από αλλεπάλληλες εγκεφαλικές συμφορήσεις. Τα οστά του μεταφέρθηκαν το 1865 στη Ζάκυνθο και τοποθετήθηκαν αρχικώς σ' ένα μικρό μαυσωλείο στον τάφο του Κάλβου.

Επιμέλεια : Μπάμπης Μπ.