Γιάννης Δάλλας "Σχεδίασμα Ποιητικής"

 Γιάννης Δάλλας

Γιάννης Δάλλας * "Σχεδίασμα Ποιητικής"

Στην Ισμήνη

Σαν τα παράθυρα που τα χτυπώ κατάμουτρα στην αθανασία

είναι τα λόγια μου έτσι ιδανικά στη λύπη και στη μόνωσή τους

είναι τα λόγια μέσα μου σαν μια πομπή τυφλών ανθρακωρύχων

Η κρύπτη του ύπνου ελευθερώνει λίγα φωτεινά κι αδέσποτα

μετέωρα μες στα στερεώματα. Τα μεταλλεία εφέτος

είναι σκληρά σαν πέτρες για τα θηλυκά μας δάχτυλα

τα δάχτυλά μας μακρινά προγονικά συμβόλαια

Πώς να τα ξεριζώσω απ' τα πλευρά μου απ' τις θανάσιμες

πληγές σας απ' τις λίμνες με τους άσπρους κύκνους

τα δάχτυλά μου μακρινά προγονικά συμβόλαια;

Κλείσατε τ' άστρα σε σοφά συρματοπλέγματα

κλείσατε τις ψυχές σας σ' άθλια σανατόρια

και συναλλάζεστε τις έννοιες σαν εμπόρευμα

Μα εγώ βουτώ μες στη φωτιά και υψώνω αντίκρυ σας

τα δάχτυλά μου κηροπήγια του θανάτου σας

γι' αυτό με βλέπετε με βήματα αλλοπρόσαλλα

να δρασκελίζω τις πλατείες με τα μεγάφωνα

τους σαλτιμπάγκους της στοάς και μες στο βλέμμα τους

ένα ηλιοτρόπι που γελά. Γι' αυτό με βλέπετε

πάνω απ' τους ύπνους σας να κλείνω τα παράθυρα

κατάμουτρα στην ηθική των ήλιων. Ποιος θα βάλει

πριν πέσει η νύχτα σε μια τάξη αυτές τις ετοιμόρροπες

φωνές των μάταιων ημερών μας;

Κατεβαίνω τώρα

σε μεταλλεία κρυφά και τ' ανεβάζω σαν τετράγωνα

γέλια στις πλάτες μου ώριμα. Θα τα λυτρώσω, ω άνθρωποι

ή θα με θάψει ο σκοτεινός όγκος του ωραίου; Ολόγυρα

με τους αγκώνες των βουνών σ' αρχαίες κοιλάδες

-λίκνα μεγάλα της βροχής και της φτωχολογιάς-

τώρα ανεβαίνω κυκλωμένος μ' αλαφρές φτερούγες

φτερούγες μέσα μου πλωτές

Θα σας λυτρώσω, ω άνθρωποι

ή θα με θάψει ο σκοτεινός όγκος του Ωραίου; Καμπάνες

σαν γλώσσες τρομερές ακούγονται από πέρα- να 'ναι

τάχα αναστάσιμες ή πένθιμες δεν ξέρω. Ξέρω

πως η άθλησή μου ανοίγει σαν κλουβιά τα στήθη σας

κι όλο ανεβαίνω κυκλωμένος μ' αδερφές φτερούγες

Φτερούγες γράμματα ανοιχτά της γης που μ' έχασε

φτερούγες μακρινές θωπείες της γης που θα 'βρω

* Ο Γιάννης Δάλλας γεννήθηκε το 1924 στη Φιλιππιάδα Πρέβεζας και είναι ποιητής, νεοελληνιστής, πανεπιστημιακός και μεταφραστής έργων της αρχαίας γραμματείας.

Σπούδασε κλασική φιλολογία στην Αθήνα. Υπηρέτησε στη μέση και στην ανώτατη εκπαίδευση. Καθηγητής της Νεοελληνικής Φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και του τμήματος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου.

Έχει λάβει βραβεύσεις από τα Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία: Το 1987, το Α΄ Βραβείο κριτικής-δοκιμίου: Γιάννης Δάλλας «Ο ελληνισμός και η θεολογία του Καβάφη». Το 1999 του απονέμεται το κρατικό «Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας» για το σύνολο του έργου του. Επίσης έχει βραβευτεί με το Βραβείο δοκιμίου Ιδρύματος Π. Χάρη της Ακαδημίας Αθηνών (2009) για το βιβλίο του "Σολωμός και Κάλβος". Μετέχει στα πρώτα «Καβάφεια» της Αλεξάνδρειας, και προσκαλείται για διαλέξεις και παρουσίαση του έργου του σε Πανεπιστήμια εκτός Ελλάδας, όπου λειτουργούν Τμήματα Μεταβυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών (Μιλάνο, Κατάνια, Βενετία, Στρασβούργο, Βουδαπέστη, Μόσχα, Τυφλίδα, κλπ.) Η ποίησή του μεταφράστηκε αποσπασματικά σε ξένες γλώσσες (Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ρωσικά, Ιταλικά, Αλβανικά) και πληρέστερα ετοιμάζονται για έκδοση προσεχώς οι δύο τελευταίες συλλογές του στα Ισπανικά από την Isabel Garcia Gálvez και εκτενής επιλογή του ποιητικού έργου του στα Ιταλικά από τον Massimo Cazzulo.

Επίσης εξέδωσε σειρά συγκεντρωτικών μελετημάτων «H δημιουργική δεκαετία στην ποίηση του Βάρναλη» (1988) και «Κωνσταντίνος Θεοτόκης, κριτική σπουδή μιας πεζογραφικής πορείας», φιλολογικές εκδόσεις των πεζών του Κωνσταντίνου Θεοτόκη (Κορφιάτικες Ιστορίες, Κατάδικος, Οι σκλάβοι στα δεσμά τους), των συνθετικών συλλογών του K. Βάρναλη («Σκλάβοι πολιορκημένοι», 1990 και «Tο φως που καίει», 2003) και των έργων του A. Κάλβου «Oι Ψαλμοί του Δαβίδ», (1981) «H Ιωνιάς», (1992) «Ωδαί», (1997). Δημοσίευσε ακόμη δύο συνθετικά κριτικά βιβλία γύρω από το θέμα της Ποιητικής (1994) και το θέμα του κλασικισμού του Κάλβου (1999), άλλα τέσσερα για την ποίηση του Καβάφη από τα οποία, τα σημαντικότερα είναι τα: «Καβάφης και ιστορία» (1974) και «Ο Καβάφης και η δεύτερη σοφιστική» (1984) και Σκαπτή ύλη. Από τα Σολωμικά μεταλλεία (2002). Τελευταίες σχετικές εκδόσεις μελετημάτων είναι τα: Σολωμός και Κάλβος. Δύο αντίζυγες ποιητικές (2009) και ολίγο θα τον ξαναγγίξω. Η στρατηγική του εργαστηρίου. Ύστερα Καβαφολογικά (2009). Αρκετά βιβλία δοκιμίων του που αναφέρονται σε θέματα και κείμενα της παλαιότερης, της μεσοπολεμικής και της μεταπολεμικής λογοτεχνίας «Εποπτείες A΄» (1954), «Υπερβατική Συντεχνία» (1958), «Πλάγιος λόγος» (1989), «Ο ποιητής Μίλτος Σαχτούρης» (1997), «Ευρυγώνια» (2000), «Μανόλης Αναγνωστάκης-Ποίηση και ιδεολογία» (2000), «Συνεκδοχές» (2010) και «Σύμμεικτα» (2014).

Συστηματική υπήρξε η φιλολογική και μεταφραστική του ενασχόληση με την ποίηση των αρχαίων Λυρικών των αρχαϊκών αιώνων «Ελεγειακοί», «Ιαμβογράφοι», «Μελικοί», «Χορικολυρικοί», (1976-2007) και των Ελληνιστικών επιγραμμάτων, «Ελληνιστικός μικρόκοσμος», «Καλλίμαχος», «Ρουφίνος», «Πλάτωνος τα αποδιδόμενα επιγράμματα», (2008-2009).

Επιμέλεια : Μπάμπης Μπ.